Virus šarke šljive: 15 godina praćenja širenja PPV-Rec i PPV-D sojeva u zasadu šljive

Abstract

Tri glavna (PPV-M, PPV-D i PPV-Rec), od deset poznatih sojeva virusa šarke šlјive (plum pox virus, PPV) prisutno je u zasadima koštičavih vrsta voćaka u Srbiji. U zasadima šljive u našoj zemlji dominantno je prisutan PPV-Rec soj. Cilj ovog istraživanja je utvrđivanje vremenske i prostorne brzine širenja izolata PPV-Rec i PPV-D sojeva u zasadu šljive. Istraživanje je sprovedeno u oglednom zasadu šljive sorte Čačanska lepotica (400 stabala posađenih na rastojanju 4x3,5 m) koji je podignut 2008. godine. Po četiri stabla koja se nalaze u sredini zasada su veštački inokulisana sa odabranim PPV-D i PPV-Rec izolatima. Inokulisana stabla su predstavljala interni izvor infekcije. Sva stabla Prunus vrsta koja se nalaze u bližoj okolini voćnjaka su precizno mapirana, testirana na PPV i sva zaražena stabla su smatrana eksternim izvorom infekcije. Izolati PPV (interni i eksterni izvori zaraze) su delimično sekvencirani (n-ter CP region genoma) u cilju praćenja izvora zaraze u početnim godinama istraživanja. U periodu 2008−2023. godine sva stabla u voćnjaku su redovno vizuelno pregledana na prisustvo simptoma i testirana IC-RT-PCR metodom na prisustvo PPV. Za detekciju i karakterizaciju izolata korišćeni su PPV-soj specifični prajmeri kojima je kroz četiri odvojene PCR reakcije omogućena karakterizacija izolata. Na početku eksperimenta relativni odnos stabala zaraženih PPV-D/PPV-Rec (uklјučujući interne i eksterne izvore) bio je 1:3. Prvi slučajevi zaraze u voćnjaku utvrđeni su 2009. godine (3 stabla), a rezultati sekvenciranja su potvrdili da zaraza potiče iz eksternih izvora. Sa intenzivnim porastom stabala, zaražena stabla u zasadu su postala primaran izvor novih infekcija koje su detektovane u narednim godinama. U 2023. godini potvrđeno je ukupno 326 zaraženih stabala: 29 PPV-D, 275 PPV-Rec i 22 stabla sa mešanom infekcijom (PPV-D+PPV-Rec). U 2023. godini relativni odnos zaraženih stabala u zasadu PPV-D/PPV-Rec je 1:9,4. Rezultati petnaestogodišnjih istraživanja su potvrdili da se PPV-Rec soj u zasadu šljive značajno brže prenosi lisnim vašima od PPV-D soja. PPV-Rec izolati su se pokazali konkurentnijim i predstavljaju potencijalno veću opasnost za pojavu epidemija u zasadima šlјive u odnosu na PPV-D izolate.