Divna, Petra i Lana, nove sorte šljive iz Instituta za voćarstvo, Čačak

Abstract

Program oplemenjivanja šljive u Institutu za voćarstvo, Čačak je započeo u ranim pedesetim godinama dvadesetog veka, ubrzo nakon osnivanja Instituta, i za rezultat ima 18 priznatih sorti šljive. Neke od ovih sorti, kao što su ʻČačanska lepoticaʼ, ʻČačanska rodnaʼ i ʻČačanska najboljaʼ predstavljaju najznačajnije sorte u mnogim evropskim zemljama. U 2018. godini priznate su dve nove sorte poznog vremena sazravanja ploda, ʻDivnaʼ i ʻPetraʼ, dok je u 2020. godini priznata rana sorta ʻLanaʼ. Tokom 2020. i 2021. godine, ispitivane su najznačajnije pomološke i agronomske osobine ovih sorti i upoređene sa sortama ʻČačanska ranaʼ i ʻStanleyʼ koje su poslužile kao standard tokom postupka priznavanja. Sve ispitivane sorte su cvetale tokom prve polovine aprila u obe godine. Vreme sazrevanja sorte ʻLanaʼ je bilo na početku treće dekade jula, odnosno 10 dana posle sorte ʻČačanska ranaʼ, dok je vreme sazrevanja sorti ʻDivnaʼ i ʻPetraʼ bilo tokom prve dekade septembra, odnosno pet i 11 dana posle sorte ʻStanleyʼ. Najveće vrednosti morfometrijskih parametara (masa ploda i koštice, visina, širina i debljina ploda) i bujnosti stabla su utvrđene kod sorte ʻLanaʼ, a najmanje kod sorte ʻDivnaʼ. ʻPetraʼ je imala najveći sadržaj rastvorljive suve materije, ukupnih šećera i saharoze, dok je sorta ʻStanleyʼ imala najveći sadržaj invertnih šećera. Najmanje vrednosti hemijskih parametara imale su sorte ʻLanaʼ i ʻČačanska ranaʼ. Najveći prinos i koeficijent rodnosti utvrđeni su kod sorte ʻPetraʼ, a najmanji kod sorte ʻLanaʼ. Sorta ʻLanaʼ je u poređenju sa sortom ʻČačanska ranaʼ imala veće vrednosti morfometrijskih parametara (masa ploda i koštice, visina, širina i debljina ploda), veću količinu rastvorljive suve materije, ukupnih šećera, saharoze i ukupnih kiselina. Takođe, imala je i veću bujnost stabla, dok su prinos i koeficijent rodnosti bili slični. ʻDivnaʼ i ʻPetraʼ su imale veće vrednosti hemijskih osobina, odnosno slične vrednosti morfometrijskih osobina, prinos i bujnost stabla u poređenju sa sortom ʻStanleyʼ.

Plum breeding programme at Fruit Research Institute, Čačak which began in early 1950s of the 20th century, shortly after the founding of the Institute, as a result has 18 named and released plum cultivars. Some of them, ʻČačanska Lepoticaʼ, ʻČačanska Rodnaʼ and ʻČačanska Najboljaʼ are among the most important cultivars grown in many countries in Europe. In 2018, two new cultivars of late ripening time ʻDivnaʼ and ʻPetraʼ were named and released, while in 2020 early ripening cultivar ʻLanaʼ has been recognised. During two consecutive years, 2020 and 2021, the most important pomological and agronomic properties of these three cultivars were evaluated and compared with two standard cultivars ʻČačanska Ranaʼ and ʻStanleyʼ. Flowering of all examined cultivars was recorded in the first half of the April in both years. Average ripening time of ʻLanaʼ was July 21, ten days after ʻČačanska Ranaʼ, while at ʻPetraʼ and ʻDivnaʼ it was September 5 and 10, respectively (5 and 11 days after ʻStanleyʼ). The largest values of morphometric properties (fruit and stone weight, fruit height, width and thickness) and tree vigour were found in ʻLanaʼ and the smallest in ʻDivnaʼ. ʻPetraʼ had the highest soluble solids content, as well as highest amount of total sugars and sucrose, while ʻStanleyʼ had the highest amount of inverted sugars. The smallest values of chemical properties were found in ʻLanaʼ and ʻČačanska Ranaʼ. The largest yield and yield efficiency were determined in ʻPetraʼ and the smallest in ʻLanaʼ. In comparison with ʻČačanska Ranaʼ, ʻLanaʼ showed higher morphometric values, higher content of soluble solids, total sugars, sucrose and total acids. Also, this cultivar had larger tree, while yield and yield efficiency were similar to ʻČačanska Ranaʼ. ʻDivnaʼ and ʻPetraʼ had higher values of chemical parameters, while morphometric properties, yield and tree vigour were similar to ʻStanleyʼ.