Proučavanje reproduktivnih parametara sorte šljive Timočanka

Abstract

Timočanka je visoko kvalitetna stona sorta šljive, koja se pored pozitivnih osobina kao što su krupan i veoma ukusan plod, odlikuje i promenljivom rodnošću. U cilju analize reproduktivnog procesa ove sorte tokom 2016. i 2017. godine proučavana je klijavost polena in vitro, kao i rast polenovih cevčica in vivo, inicijalno i finalno zametanje plodova u varijantama slobodnog-, samo- i stranooprašivanja (za koje su korišćene sorte Čačanska lepotica, Čačanska rodna i Stanley). Pored toga, eksperimentom je bilo obuhvaćeno i proučavanje fenofaze cvetanja i dnevnih temperatura vazduha, proučavanje vitalnosti embrionove kesice kod neoprašenih cvetova i uspeha oplođenja kod cvetova uzetih iz varijante slobodnog oprašivanja u prvih 21 dan nakon punog cvetanja. Utvrđeno je da su korišćeni oprašivači zadovoljavali kriterijume u pogledu preklapanja feno faze cvetanja sa sortom timočanka, kao i vitalnosti polena. Srednja temperatura za periodod 21 dan nakon punog cvetanja u 2016. Godini iznosilaje 15,3°C, odnosno 11,3°C u 2017. godini. Najviše vrednosti kvantitativnih parametara rasta polenovih cevčica in vivo utvrđene su u varijanti oprašivanja polenom sorte Čačanska lepotica, dok su najviše vrednosti inicijalnog (32,15%) i finalnog zametanja plodova (20,52%) utvrđene u varijanti oprašivanja polenom sorte Čačanska rodna. Najniže vrednosti proučavanih parametara utvrđene su u varijanti samooprašivanja, kao i u varijanti stranooprašivanja polenom sorte Stanley. Svi proučavani parametri polena, kao i inicijalno i finalno zametanje plodova, imali suviše vrednosti u prvoj godini proučavanja. Vitalne embrionove kesice su u obe godine zapažene do desetog dana posle punog cvetanja (16,7% u 2016. i 27,3% u 2017). Međutim, broj oplođenih embrionih kesica bio je veći u 2016. godini u odnosu na 2017. Utvrđena je i značajna pozitivna korelacija između vitalnosti polena, kvantitativnih parametara rasta polenovih cevčica in vivo i zametanjap lodova.

The dessert plum cultivar ‘Timočanka’, in addition to positive characteristics such as large fruits of excellent taste and good quality, is also characterized by irregular bearing. In order to evaluate the reproductive process during two years (2016 and 2017), in vitro pollen germination, quantitative parameters of pollen tube growth in vivo, initial and final fruit set under open, self- and cross-pollination (with cultivars ʽČačanska Lepoticaʼ, ʽČačanska Rodnaʼ and ʽStanleyʼ) were evaluated. Also, the experiment included examination of the flowering phenophaseand daily air temperatures, embryo sac viability in unpollinated flowers and fertilization success in flowers from open pollination within the 21 days following the date of full flowering. The results indicated that pollenizers had good pollen germination in vitro and satisfactory flowering time overlap with the cultivar ʽTimočankaʼ. Mean daily temperatures for flowering and post-flowering period in 2016 and 2017 were 15.3°C and 11.3°C, respectively. The highest average values of quantitative parameters of pollen tube growth in vivo were obtained in crosspollination variant with ʽČačanska Lepoticaʼ, while the highest average values of initial (32.15%) and final (20.52%) fruit set were observed with ʽČačanska Rodnaʼ as pollenizer. The lowest values of examined parameters were recorded in the self-pollination variant and in the cross-pollination variant with cultivar ʽStanleyʼ as pollenizer. All investigated parameters of pollen tube growth, as well as initial and final fruit set had higher values in the first experimental year. In both years during the first ten days after full bloom, the viable embryo sacs were observed (16.7% in 2016 and 27.3% in 2017). However, fertilization success i.e., number of fertilized embryo sacs was higher in 2016. than in 2017. The study revealed existence of significant correlations between individual studied parameters of pollen viability, pollen tube growth in vivo and fruit set.