Pojava nedavno molekularno okarakterisanih virusa trešnje i višnje u Srbiji

Abstract

Trešnja i višnja mogu biti domaćini većeg broja virusa, koji pojedinačno ili združeno, izazivaju čitav niz simptoma i bolesti, nanoseći ekonomske štete u proizvodnji osetljivih sorti širom sveta. Ni Srbija nije izuzetak, jer su pored karakterističnih simptoma izazvanih dokazano prisutnim, dobro poznatim i detaljno proučenim virusima, kao što su Prune dwarf virus (PDV) i Prunus necrotic ringspot virus (PNRSV), uočeni i simptomi koji mogu ukazivati na prisustvo tek nedavno identifikovanih i molekularno okarakterisanih virusa ovih koštičavih vrsta voćaka. Cilj našeg rada je bio preliminarno utvrđivanje prisustva 3 virusa, koji do sada nisu detektovani u Srbiji, u uzorcima lišća biljaka iz matičnih i proizvodnih zasada trešnje i višnje: Little cherry virusa-1 (LChV-1), Little cherry virusa-2 (LChV-2) i Cherry mottle leaf virusa (CMLV), kao i 3 virusa koji su ranije detektovani u dva velika kolekciona zasada ovih vrsta voćaka: Cherry green ring mottle virusa (CGRMV), Cherry necrotic rusty mottle virusa (CNRMV) i Cherry virusa A (CVA). Tokom 2017-2018. godine testirano je ukupno 60 uzoraka, od čega 46 uzoraka trešnje i 14 uzoraka višnje. Ispitivanje je sprovedeno izolacijom ukupnih nukleinskih kiselina iz lišća odabranih uzoraka i daljom sintezom cDNK sa random heksamer prajmerima. Dobijene cDNK su korišćene u RT-PCR testovima sa specifičnim prajmerima za detekciju odgovarajućeg virusa. Umnoženi PCR proizvodi su analizirani u 1,5% agaroznom gelu i prisustvo DNK fragmenata očekivanih molekulskih masa (419 bp, 438 bp, 705 bp, 366 bp, 254 bp i 497 bp, prema gore navedenom redosledu virusa) ocenjivano je kao potvrda prisustva virusa. Prvi put u Srbiji u ovom radu detektovano je prisustvo: LChV-1 u 7 uzoraka trešnje (11,7% ukupno testiranih uzoraka trešnje i višnje), odnosno u 15,2% testiranih uzoraka trešnje; LChV-2 u jednom uzorku trešnje (1,7% ukupnog broja testiranih uzoraka, odnosno 2,2% testiranih uzoraka trešnje) i CMLV u 10 uzoraka trešnje (21,7%) i u 5 uzoraka višnje (35,7%), što čini 25% ukupnog broja testiranih uzoraka obe vrste voćaka. CGRMV je detektovan samo u jednom uzorku trešnje (1,7% ukupno testiranih uzoraka, a 2,2% testiranih uzoraka trešnje). CNRMV i CVA su, takođe, otkriveni u delu uzoraka ispitivanih na njihovo prisustvo: CNRMV u 5 od ukupno 46 testiranih uzoraka (8,3%) od čega su pozitivna 4 uzorka trešnje (10,8% od 37 testiranih) i jedan pozitivan uzorak višnje (11,1% od 9 testiranih), dok je CVA detektovan u čak 21-om od ukupno 30 testiranih uzoraka (70%), među kojima su 4 pozitivna uzorka višnje od 4 testirana i 17 pozitivnih uzoraka od 25 testiranih uzoraka trešnje. Neophodna su dalja istraživanja prisustva navedenih virusa u znatno većem broju uzoraka iz različitih proizvodnih područja u cilju utvrđivanja realne slike njihove ukupne raširenosti na teritoriji Srbije, ispitivanje genetičke varijabilnosti izolata i utvrđivanje pouzdanosti detekcije različitim setovima prajmera, kao i utvrđivanje uticaja zaraza na prinos i kvalitet plodova gajenih sorti.